Broadcast Magazine: De week van Jan Müller
Deze week neemt Jan Müller, directeur-bestuurder Stichting Regionale Publieke Omroep, de lezers van Broadcast Magazine mee in zijn week.
Zoals gezegd: het gaat op alle fronten snel met Artificiële Intelligentie. En dan heb ik nu even niet over de razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van generatieve AI; ook in de politiek zien we een opvallende snelheid van handelen.
Schreef ik afgelopen dinsdag nog in deze column over het aanstaande commissiedebat in de Tweede Kamer over desinformatie en AI, ook in het Europees parlement worden reuzenstappen gezet. Met gevolgen voor de media en creatieve sector. In Straatsburg is gesproken over een aanstaand verbod op AI voor biometrische surveillance (denk aan gezichtsherkenning zonder toestemming), emotieherkenning en voorspellend politiewerk. Ook het inzetten van AI-systemen om kiezers bij verkiezingen te beïnvloeden worden gezien als hoog risico (ik vraag me af in hoeverre online tools als Kieswijzer hier straks onder vallen).
Daarnaast wil het Europees Parlement dat het wordt gemeld wanneer content is gegenereerd door generatieve AI-systemen zoals ChatGPT. Een beetje het idee van het ‘AI-keurmerk’ voor de media en journalistiek waar woensdag in onze eigen Tweede Kamer over werd gesproken
Flinke stappen dus, maar het levert ongetwijfeld nog heel veel vragen op de komende tijd. Net als de ontwikkelingen van AI zelf, zal het debat ook in hoog tempo gevoerd moeten worden, anders zijn die ontwikkelingen niet meer bij te houden. Het gaat zeker nog twee jaar duren voordat de Europese Wet op de Artificiële Intelligentie er is. Tegen die tijd zal AI in staat zijn dingen te doen die we nu nog niet eens hebben bedacht. De technologie zélf zou wel eens het debat kunnen bepalen. Ik ben benieuw hoe de politiek dit allemaal voor elkaar gaat krijgen. Toch maar AI gaan inzetten? Die toepassing staat volgens mij nog niet op de lijst van verboden middelen.
De regionale omroepen zorgen voor verbondenheid van alle inwoners van een regio. Dat betekent daar zijn waar onze doelgroepen zijn en die zo optimaal bedienen met informatie waar men in geïnteresseerd is. Klinkt simpel, maar we weten allemaal dat media en maatschappij twee continu veranderende grootheden zijn.
Om dicht bij huis te beginnen: het bereik via televisie en radio neemt af. Ook dat is geen nieuws, we zijn niet voor niets al geruime tijd bezig om ons voor te bereiden op een toekomst waar onder meer online platforms plekken worden om ons op te profileren, en op een zodanige manier dat onze doelgroepen ons vinden, gebruiken en bij ons blijven.
Om die positie te bereiken, is veel kennis nodig over de bezoekers en het publiek (bestaand én gewenst) dat we willen bereiken. Het verzamelen, analyseren en toepassen van data speelt daarin een belangrijke rol.
Voor de dertien regionale omroepen is het onmogelijk om dat ieder voor zich te organiseren, maar het onderwerp leent zich bij uitstek voor samenwerking en van elkaar leren. Om die reden hebben de regionale omroepen een overkoepelend datateam ontwikkeld, voortkomend uit de omroepen zelf. Het datateam zorgt er onder meer voor dat we ons richten op de juiste typen onderzoek over onze gebruikers, dat we op basis van data onze berichtgeving nog beter, passender en gerichter kunnen aanbieden, dat we redacties de juiste gegevens met betrekking tot bereik, impact en andere relevante kengetallen kunnen bieden, dat we op basis van data-analyse onze content kunnen optimaliseren, et cetera.
Maar zo’n datateam vervult ook een belangrijke cultuurrol binnen de regionale omroepen. De rol van inspirator, kennisdeler, procesversneller, begeleider. Het team zorgt ervoor dat ‘data’ een onlosmakelijke en blijvende rol in onze journalistieke processen is gaan spelen. Want vaak gaat het bij dit soort stappen helemaal niet om de technologie en de kennis, maar om cultuurverandering, met de nadruk op verandering.
En dat is lastig, en niet zomaar even in een plan te vervatten. En voor RTV Drenthe anders dan voor Omroep Brabant of NH Media. ‘Data’ is in ieder geval een niet meer weg te denken onderwerp in alle lagen en gremia waarbinnen we met elkaar overleggen en samenwerken, en dat is al een mooie stap op weg naar een hoe dan ook data-gedreven toekomst.
Op de agenda vandaag: onze samenwerking met de NOS en de NPO. De regionale omroepen zijn ook landelijk zichtbaar. In samenwerking met de NOS ontwikkelden we het NOS Journaal Regio.
Vanaf begin januari 2021 komen elke werkdag regionale nieuwsverhalen aan bod die ook landelijk interessant zijn. Voor de NOS en voor regionale omroepen snijdt het mes aan twee kanten: de kijker krijgt een nog bredere blik op wat er in Nederland gebeurt en door de samenwerking verdiept de journalistieke kwaliteit zich.
Met de NPO wordt ook nauw samengewerkt. Regionale cultuur krijgt een mooie plek in de programma’s Expeditie Nederland en Noord-Zuid-Oost-West die omroep MAX samen met de dertien regionale omroepen produceert en uitzendt.
Maar ook met de lokale omroepen hebben we nauwe banden. Al een aantal jaren werken we samen in verschillende projecten. Ook hier vaak weer samen met de NOS, vanuit het idee dat we in alle lagen van het publieke omroepbestel een gedeelde verantwoordelijkheid voelen om de journalistiek te verbeteren.
Meer dan ooit is de samenleving gebaat bij een goed functionerende journalistiek, die iedereen informeert over maatschappelijke en politieke onderwerpen, het lokale, provinciale en landelijke bestuur controleert en bijdraagt aan een gemeenschappelijke identiteit en cultuur.
Daar komt veel overleg bij kijken. We komen vaak bij elkaar over de vloer. Zo ook vandaag. Omdat we geloven in samenwerking binnen het publieke omroepbestel. Alleen zó kunnen we relevant zijn en blijven voor álle inwoners van Nederland.
Dinsdag: Digitalisering en desinformatie
Het is prachtig weer en op het Media Park wordt veel in de buitenlucht georganiseerd. De sfeer is goed, het gaat toch allemaal wat makkelijker als de zon schijnt. Het betekent ook dat de zomer er nu echt aan zit te komen, en dat het reces van de Tweede Kamer over een week of drie in zal gaan. Maar tot die tijd staat er nog een aantal belangrijke zaken op de politieke agenda die ons, de media, betreffen.
Zo vindt morgen, woensdag, een commissiedebat plaats over onder meer desinformatie. Dat houdt ons als regionale omroepen natuurlijk dagelijks bezig. Met de toename van digitalisering en de toepassing van allerlei vormen van artificiële intelligentie in zo’n beetje alle geledingen van de maatschappij, raakt dit ook het werk van omroepen en nieuwsorganisaties.
Discussies over toepassingen van AI in ons dagelijks werk, maar ook de invloed van AI op de wijze waarop we onze bronnen verkrijgen en verwerken in onze journalistieke producten houden ons bezig. Basisprincipes als factchecking, transparantie en verantwoording zijn niet meer voldoende.
Er komt nu méér bij kijken: we moeten gaan bedenken hoe we educatie en mediawijsheid kunnen bevorderen; over hoe we het bewustzijn bij het publiek over desinformatie moeten vergroten. We zullen de krachten verder moeten gaan bundelen en gaan samenwerken met de wetenschap om technologie juist in te gaan zetten om desinformatie te detecteren en bestrijden.
Een andere gedachte is het vormen van een keurmerk. Een misschien wel virtueel stempel op ons nieuws dat aangeeft dat het goed zit als het gaat om betrouwbaarheid: de herkomst van een bron, het gebruik van echt, oorspronkelijk audiovisueel materiaal, de feiten, de onafhankelijkheid, et cetera.
Ongetwijfeld komt het morgen allemaal voorbij in het debat van de commissie Digitale Zaken in de Tweede Kamer. We zullen er (virtueel) bij zijn!
Maandag: Regionale Transformatie
Vandaag, maandag 12 juni, staat onze toekomst op de agenda. Dat klinkt onheilspellender dan het is; we werken namelijk al enige tijd met de dertien regionale omroepen en de RPO (het samenwerkings- en coördinatieorgaan) aan onze visie op de toekomst.
‘De regio’ staat – vooral sinds de recente provinciale verkiezingen – volop in de schijnwerpers. Op veel beleidsterreinen zien we regionalisering een rol spelen. Politiek en beleid worden niet meer alleen in Den Haag en de rest van de Randstad ontwikkeld; er is erkenning voor de waarde van regionale diversiteit en de behoefte aan meer regionale betrokkenheid bij besluitvorming.
We zien ook dat de regionale omroepen daar een rol in spelen, als platforms voor regionale informatie, cultuur, nieuws, educatie en debat. We zijn trots op wat we maken voor ons publiek, en trots op de wijze waarop we bijdragen aan de regionale verscheidenheid en cultuur in Nederland.
Maar bij trots alleen kan het niet blijven. We zullen vooruit moeten kijken. Onze rol ook in het licht van de toekomst gaan bepalen. Die waarschijnlijk best complex is, met alles wat er momenteel gebeurt op het gebied van mediatechnologie en -innovatie. In onze plannen voor de komende jaren nemen digitale transformatie en innovatie een heel belangrijke rol in.
Die transformatie houdt trouwens nooit op: ‘digitaal’ worden is belangrijk, digitaal blíjven is een ander verhaal. Want de digitale wereld verandert zo ongeveer per dag. Eén van de onderwerpen op onze agenda is dan ook dat we ons zullen gaan ontwikkelen tot een digitaal wendbare regionale omroep. Innovatiegericht, publiekgericht, data-gedreven en volledig gebaseerd op samenwerking en betrokkenheid van onze eigen mensen.
Inmiddels hebben we de ervaring en het talent binnen onze omroepen gebundeld in een transformatieteam dat zich de komende jaren gaat bezighouden met het opstellen van onze regionale innovatiekalender. Een groep van zo’n twintig mannen en vrouwen vanuit alle geledingen van de regionale omroepen die regelmatig bij elkaar komen om innovatie vanuit de inhoud en van onderaf op te bouwen. Zo hebben we vanuit hetzelfde idee overigens ook een speciaal datateam opgericht, maar daar schrijf ik later deze week nog over.
Vanmorgen dus op de agenda van ons team in Hilversum, als we het onder andere gaan hebben over welke projecten we de komende tijd zullen gaan uitvoeren. En dat is ontzettend inspirerend: werken aan je toekomst met al het talent dat binnen de regionale omroepen beschikbaar is. Een mooie start van de week!