RTV Drenthe duikt in het mysterie van Darp

RTV Drenthe duikt in het mysterie van Darp. In het bos tussen Darp en de Havelterberg staat nog een verloren wachttoren op een grote zandvlakte. Dat is het enige dat nog over is van de ‘Amerikaanse site’, zoals het in de volksmond heette. Ooit was dit de plaats waar mogelijk tientallen kernkoppen lagen opgeslagen en waar tienduizenden vredesactivisten demonstreerden op Tweede Kerstdag. De regionale omroep vertelt het verhaal in zes tv- en radio-afleveringen.

Hoogtepunt Koude Oorlog
In de eerste aflevering op 4 januari gaat RTV Drenthe terug naar 1961, het hoogtepunt van de Koude Oorlog, Rusland en Amerika en de NAVO staan lijnrecht tegenover elkaar. Europa is bang dat de Russen West Europa willen binnenvallen. Om dit te voorkomen willen ze tactische kernwapens kunnen inzetten. Nederland was bereid om de raketten in eigen land op te slaan en als locatie hiervoor werd gekozen voor een terrein tussen Havelterberg en Darp. Maar of ze er nu echt hebben gelegen is tot op de dag van vandaag nooit bevestigd. Zelfs na al die jaren wil US Army sergeant-major Charles Ruffolo het nog niet zeggen. “ I can’t confirm nor deny”, is zijn standaard antwoord.

Uitgaansleven van Steenwijk
Maar eigenlijk was het een publiek geheim dat ze er lagen. De koppen werden in ieder geval zwaarbewaakt. Daarbij speelden de Amerikanen de hoofdrol, zij waren verantwoordelijk voor het binnenste terrein waar ook de opslagbunkers lagen. Nederlandse militairen bewaakten de buitenste ring. Met doorgeladen geweren moesten ze in het pikkedonker de vijand op afstand houden. In aflevering twee van de serie op 11 januari is veel aandacht voor hun persoonlijke lotgevallen.. Aanvankelijk werd de site bewaakt door zo’n 35 Amerikanen. Ze leefden in het ‘Amerikaanse hotel’ dat net buiten de site lag. Langzamerhand groeide hun aantal. De Amerikanen waren jong en waren dan ook te vinden in het uitgaansleven van Steenwijk of op de honkbalclub in Meppel. In aflevering drie op 18 januari vertelt US Army sergeant-major Charles Ruffolo over zijn taken en hoe hij zijn toekomstige vrouw in een Steenwijker boetiekje tegenkwam.

Traditie op Tweede Kerstdag
In de jaren ‘70 kwam steeds meer weerstand tegen de opslag. In 1974 werd voor het eerst vanuit Steenwijk een zogenoemde Vredesmars tegen de aanwezigheid van kernkoppen gehouden. De organisatie was in handen van WAAKS. (Werkgroep anti-atoomkoppen Steenwijk). Het duurde tot 1977 voor er een tweede mars kwam, maar toen werd ook echt een traditie geboren. Vanaf die datum trok elk jaar op Tweede Kerstdag een stoet demonstranten van Steenwijk naar Darp. In 1982 deden zo’n 10-duizend mensen aan de mars mee. In de vierde aflevering op 25 januari staan Ton Spijkerman, zijn vrouw Ria Duiven en dominee Harcourt Kleinfelter centraal. Zij speelden een belangrijke rol bij de demonstraties. Voor hen was het belangrijk om mee te lopen. Ria Duiven: “Je had de kernwapenwedloop. De aarde kon compleet worden vernietigd. Dat was zo ernstig, daar moest je je stem tegen laten horen, dat kon niet.” Voor de Darpers was de demonstratie op Tweede Kerstdag een soort uitje. Willem Lijkendijk: “Wij liepen eigenlijk uit om naar die demonstranten te kijken. Moet je eens kijken hoeveel mensen er komen demonstreren.” Zelf hadden de dorpelingen helemaal geen bezwaar tegen de raketbasis. De Amerikanen waren een welkome afleiding in hun bestaan. In de vijfde aflevering op 1 februari vertellen Jan Dedden en Willem Lijkendijk dat de bouw van het militaire complex in 1961 voor veel speelplezier voor de Darper jeugd heeft gezorgd .”We vermaakten ons daar gewoon”, aldus Lijkendijk.

Val Berlijnse Muur
In 1989 viel de Berlijnse muur en kwam er een einde aan de Koude Oorlog. Eind 1991 begin 1992 vertrokken de laatste militairen. Het meeste materieel werd met Amerikaanse Chinook helikopters opgehaald. Tussen 1992 en 1997 bleef de basis er ongebruikt bijliggen en het terrein verloederde. Pas in 1998 werd een sloopvergunning afgegeven. Aard Mansfeld mocht de klus klaren. In de zesde aflevering denkt hij met weemoed terug aan die tijd. “Het was een geweldige mooie klus. Ik vond het een verschrikkelijk mooie tijd.”

De serie ‘Het mysterie van Darp’ is vanaf dinsdag 4 januari te zien bij TV Drenthe en de verhalen zijn vanaf zondag 9 januari te horen in het radioprogramma Drenthe Toen op Radio Drenthe. Op de online kanalen van RTV Drenthe is ook alles (terug) te kijken en luisteren.
– Dinsdag 4 januari: De Koude Oorlog
– Dinsdag 11 januari: De Militairen
– Dinsdag 18 januari: De Amerikanen
– Dinsdag 25 januari: De Vredesactivisten
– Dinsdag 1 februari: De Darpers
– Dinsdag 8 februari: De Ontmanteling