Column Jan Müller (juni 2024)
De regionale publieke omroepen in Europa zijn verenigd in CIRCOM, de koepel met het ietwat gekunstelde acroniem (‘cooperative internationale de recherche et d’action en matière de communication’). CIRCOM organiseert jaarlijks een congres over de stand van zaken in regionale omroepland. Dit jaar was het de 40e editie, in Poznan, de vijfde stad van Polen. Bekend om zijn renaissance-architectuur, levendige culturele scene en als economisch en academisch centrum. En nu dus ook als gastheer van de CIRCOM-conferentie.
En dat is vooral interessant omdat Polen qua publieke journalistiek langzaam maar zeker weer opkrabbelt nadat de persvrijheid er onder het bewind van de regeringspartij PiS de afgelopen 8 jaar flink onder de druk had gestaan. Onder PiS zakte Polen naar de laagste plaats ooit op de World Press Freedom index, die de persvrijheid in alle landen van de wereld aangeeft.
In Poznan troffen veel Europese regionale omroepen elkaar op een congres dat – zoals viel te verwachten – vooral over artificiële intelligentie ging, maar ook over thema’s als storytelling, technologie en persveiligheid. En niet vergeten de oorlog waar buurland Oekraine nog steeds in is verwikkeld.
Het thema van de tweedaagse conferentie, ‘Changes and Challenges’ viel op. In het licht van de hervonden democratie zou je verwachten dat er een positieve vibe in het congresgebouw zou hangen. Eindelijk weer zeggen wat je wilt, praten over wat je bezighoudt en denken aan een lichtere toekomst. Toch hing er een ietwat grauwe sluier over de bijeenkomst en het ‘Challenges’-gedeelte van het congresthema had de overhand.
In een korte recapitulatie van de deelnemende landen werd duidelijk dat publieke omroepen vrijwel overal zorgen hebben over de nabije toekomst – of dat nu over naderende bezuinigingen, aanstaande verkiezingen en de angst voor rechtse regeringen of de afname van lineair bereik gaat. Opvallend: in het Verenigd Koninkrijk meldt de machtige BBC een enorme teruggang in hun lineaire kijkcijfers. Daarom is sinds een jaar de focus compleet verschoven naar video on demand: alle ballen op de iPlayer aldaar. Nog opvallender: de verwachting is dat de distributie van lineaire tv al in 2030 zal worden stopgezet en alles vanaf dan op VOD zal worden ingezet.
Gelukkig waren er ook mooie verhalen te vertellen. En onze collega’s van Omroep Brabant en Omrop Fryslân waren prominent vertegenwoordigd.
Allereerst het verhaal van Janneke Bosch van Omroep Brabant, over hoe de omroep kennismaakte met AI: van voorzichtige stappen met ChatGPT als hulpmiddel bij het maken van koppen, naar een systeem met nuttige suggesties voor koppen, berichtlengtes, plaatsingsmomenten en tekstuele aanpassingen. Ook geeft het systeem inmiddels adviezen over hoe je verhalen kunt verrijken op basis van het welbekende user needs model. Ook presenteerde Rik Beekwilder van Omroep Brabant een stappenplan om te komen tot een virtuele presentator. Gebaseerd op een virtuele kloon van een bestaande presentator vertelde hij hoe er uiteindelijk heel gemakkelijk, binnen enkele minuten, een tekstverhaal kan worden omgezet in een gepresenteerd bericht met foto’s of video’s.
Nog meer goed Nederlands regionaal omroepnieuws op CIRCOM: de documentaire ‘Blaasmuzyk’ van maker Murk-Jaep van der Schaaf en Omrop Fryslân werd uitgeroepen tot beste regionale televisieprogramma van Europa. Uit een totaal van 180 inzendingen werd door een jury van Europese televisieprofessionals de documentaire ‘Blaasmuzyk’ gekozen als grote winnaar van de Grand Prix CIRCOM.