Column Jan Müller (september 2025)
Digitaal vertrouwen
Ooit, nog niet zo heel lang geleden, was vertrouwen in de journalistiek iets vanzelfsprekends. Of de brenger van het nieuws nu NOS, Telegraaf, Trouw, De Limburger of Omroep Zeeland heette. Inmiddels is het een schaars goed geworden. Algoritmes bepalen in steeds grotere mate onze informatievoorziening terwijl desinformatie en verlies van controle over onze persoonlijke data het vertrouwen in media en instituties onder druk zetten.
In Hilversum vond vorig week de lancering van The European Trust Alliance (THETA) plaats. Een mooi acroniem. Een belegger vertelde mij dat ‘THETA’ in zijn wereld een uitdrukking is van verwachtingswaarde; een eenheid die aangeeft hoeveel waarde een optie of aandeel per dag verliest. Een uitdrukking van urgentie dus. Het is ook het nulletje dat we gebruiken bij de aanduiding van graden celsius, en de temperatuur rond dit onderwerp werd dan ook uitgebreid gemeten bij de lancering. Vast niet zo bedoeld, maar interessante symboliek rond het herwinnen van vertrouwen in een gedigitaliseerde wereld.
THETA is een samenwerkingsverband tussen Beeld & Geluid, Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, ROM Utrecht Region en Gemeente Hilversum. Het streeft ernaar om van vertrouwen in media en technologie een gezamenlijke Europese waarde te maken, waarbij kennisdeling en samenwerking het uitgangspunt vormen. Drie thema’s staan daarbij de komende tijd centraal: nieuws & informatie, autonome data en mediatechnologie. Een ambitieuze agenda, maar meer dan ooit van belang. Digitale trends ontwikkelen zich namelijk in adembenemend tempo en veranderen onze samenleving fundamenteel.
Vanuit de regionale publieke omroep bezien is het interessant om de THETA-ontwikkelingen op de voet te blijven volgen. Hoewel het vooralsnog vooral een Hilversums/Utrechts initiatief betreft, met een focus op Europese verbindingen, ontwikkelt het THETA-netwerk zich snel en kunnen wij hierin een wezenlijke rol spelen. En andersom.
Onze rol in het stimuleren van inclusieve betrokkenheid van burgers is belangrijk in onzekere tijden. De kracht van de regionale publieke ís vertrouwen. Het bepaalt wat we doen, wie we zijn en hoe relevant onze rol in de samenleving is. Onze omroepen moeten er tegelijkertijd voor zorgen dat vertrouwen niet slechts een top-downproject blijft, maar een co-creatie wordt tussen burgers en mediaorganisaties. Dáár zit voor ons zowel de urgentie als de relevantie om bij dergelijke initiatieven betrokken te zijn. En bieden we netwerken als THETA een mooie kans om vanuit de haarvaten in ons land te bouwen aan een netwerk dat gaat over vertrouwen in de digitale wereld. Die wereld is er al, nu dat andere nog.